Ik kan dat niet! Het is niet goed zo! Een kind dat vooral in de weer is met zijn gum, gaat de puzzel onafgemaakt weer terug in de doos en blijft het rekenboek moet lastige sommen dicht? Een boos of gefrustreerd kind omdat wat hij maakt of doet volgens hem niet goed (genoeg) is, herkenbaar?
De houding hierboven beschreven heeft te maken met de mindset van het kind. Het kind loopt vast in de gedachten dat hij iets, bijvoorbeeld tekenen, rekenen, lezen, voetballen of welke vaardigheid dan ook niet kan. De Amerikaanse psychologe en schrijfster van het boek ‘Mindset: De weg naar een succesvol leven’ Carol Dweck, deed jaren lang onderzoek naar prestatie en succes. Zij noemt deze houding een fixed mindset.
Er is goed nieuws want je mindset kun je veranderen! Van een fixed mindset naar een growth mindset, als je op een andere manier naar uitdagingen gaat kijken.
Fixed Mindset vs growth mindset.
Kinderen met een fixed (vastaande) mindset denken dat intelligentie onveranderlijk is. Met veel of weinig inspanning denken ze altijd even slim te blijven. Ze willen laten zien dat ze slim zijn. Een fout maken of iets niet meteen kunnen betekent voor hen dat je niet slim bent. Ze vermijden daardoor uitdagingen en doen alleen dat waarvan ze zeker weten dat ze het kunnen. Kinderen met een fixed mindset worden onzeker en angstig wanneer iets moeilijk voor hen is.
Kinderen met een growth mindset gaan er juist vanuit dat je je eigen intelligentie kan ontwikkelen door te leren en te oefenen. Door uitdagingen gaan zij juist harder werken en ze zetten meer door. Fouten maken is voor hen een manier om beter te kunnen worden. Kinderen met een growth mindset willen graag leren en vinden het niet erg om te laten merken wanneer zij iets nog niet begrijpen.
Het boek ‘De stip’ van Peter H. Reynolds is een prachtig boek om kinderen te leren over growth mindset. Het verhaal gaat over Floortje. Veel kinderen en ook volwassen hebben wel eens het gevoel dat Floortje heeft. ‘Ik kan het niet of durf het niet’ Floortje kan helemaal niet tekenen, vindt ze zelf. De juf laat haar beginnen met een stip ‘Een stip is mooi begin’ zegt de juf. Floortje zet haar naam er onder, dat kan ze wel. De Juf hangt haar stip in een mooie lijst. Dit daagt Floortje uit om meer kunstwerken te maken en een expositie van prachtige stippentekeningen volgt. 
Een prachtig verhaal in woord en beeld. ‘Ik kan het NOG niet’ in plaats van ‘Ik kan het niet’. Alles kun je leren, heb vertrouwen, maak fouten om van te leren en zet door. ‘Alles kun je leren’ betekent overigens niet dat je in alles zal uitblinken. We hebben nou eenmaal ons sterke en minder sterken kanten, maar een growth mindset helpt ons hier op een andere manier mee om te gaan en uit te dagen.
Het is belangrijk om kinderen met een fixed mindset te stimuleren om uitdagingen aan te gaan en fouten te durven maken. Carol Dweck laat ons in dit filmpje: ‘The effect of Praise on Mindsets’ zien dat voor de ontwikkeling van een growth mindset het belangrijk is om kinderen te belonen op hun inzet en niet op hun intelligentie, talent of het resultaat van hun inspanningen. Het is niet bevorderlijk voor hun zelfvertrouwen en prestaties. Haar onderzoek laat zien dat kinderen die door hun omgeving ‘slim’ worden genoemd minder hard werken om goede scores te halen. Terwijl de kinderen die op hun inzet worden geprezen, meer doorzetten en moeilijker uitdagingen aan gaan.
Kinderen leren meer van voorbeelden en door te ervaren, dan van enkel een uitleg, als ouder is het daarom van belang om kritisch naar jezelf te kijken. Hoe ga jij eigenlijk om met lastig situaties en herken je een fixed mindset bij jezelf? Door hier zelf bewust van te zijn en een growth mindset te leven kan je beter een kind leren en vooral laten zien, hoe er mee om te gaan.
Eens vertelde een moeder mij dat haar kind eigenlijk altijd graag kleurde en tekende maar sinds hij naar school ging niet meer. Zijn werk was sinds hij op school om zich heen keek niet meer goed genoeg voor hem en dus deed hij het liever niet. Ik was zijn juf en besloot tijdens een tekenopdracht eens naast hem te gaan zitten en me op mijn eigen tekening te storten. Hardop sprak ik uit wat ik deed. ‘Oeps, flink uitgeschoten met geel!’ Ik vroeg me hardop af wat nu te doen. ‘Oh juf!’ zei hij ‘Het is geel, je kan er een mooie zon van maken!’ Ik bedankte hem voor zijn hulp en maakte een zon. ‘Toch niet zo erg dat het eerst niet lukte’ zei ik tegen het kind terwijl ik naar zijn werk keek. Hij keek ook nog eens goed naar zijn eigen werk waar hij mee worstelde en zei ‘Ik geloof dat ik van deze gekleurde krassen een regenboog kan maken!’ Beetje bij beetje begon hij in mogelijkheden in plaats van problemen te denken. Ja, het werd een prachtige tekening, maar belangrijker: er was een trots kind dat het plezier in tekenen begon terug te vinden. En een trotse juf, niet zo zeer op het resultaat, maar op het inzicht dat hij had gekregen er iets van te kunnen maken en door te zetten!
Meer lezen over mindset en belonen:
Video: The power of believe – Mindset and Success
Artikel: Milou van Beek: Applaus! Of niet?